Prayoga Adiwisastra
Carpon
Prayoga Adiwisastra 


                                                             KARÉTA RIWAN


Manéhna katémbong ngalayung deui di buruan imahna. Anteng neuteup layung nu ukur wasa mulas langit di tebéh kulon. Kalan-kalan tatanggahan nyérangkeun gumplukan méga, dipapay sajumpluk-sajumpluk. Sedeng angin. Angin pasosoré nu lirih ngahiliwir, teu wudu ngariab-riabkeun buukna geusan nyieun gurat-gurat ipis kana rarahina.

Geus bisa dibabadé tina riukna, yén manéhna keur nandangan samagaha pikir, luwang-liwung nu banget pohara. Da enya atuh, salila ngajanteng di dinya téh bangun nu taya deui ketak, iwal ti ngabigeug, ngawagu. Turug-turug beungeutna beuki dieu téh asa beuki pias baé.

Impian riwan tadi peuting nu ngabalukarkeun manéhna ngumbar lamunan téh. Saenyana mah impian-impian nu saméméhna gé pohara pikakeueunganana. Awéwé mamaké pakéan sarwa bodas tur sirahna baloboran ku getih bet datang mulan-malén kana impianana. Kamangmang jeung kasieun nu geus lila matuh dina haténa, beuki kahudang sanggeus nyorang alam pangimpian nu sakitu ahéngna. Impian nu ngorowotan waruga jeung batinna.

Geus ti sabulan katukang manéhna katémbong kitu peta téh, ngalangeu bangun nu jarauh panineungan. Kawasna téh hayang enya-enya nyacapkeun poé di buruan. Mun panonpoé geus ngampih ka pajuaranana, blus manéhna asup deui ka imahna, laju baé ngeueung di kamarna nepi ka beurang. Kitu jeung kitu pagawéananan unggal poé. Saliwat mah puguh siga nu langlang-lingling. Da tara-tara ti sasari. Saméméhna mah éta pamulu nu camperenik téh sok katémbong hégar baé, tara aya rurubed nanaon, kawantu medal tina haté nu wening tur dumeling.

Keur manéhna mah kaayaan pasosoré kitu téh teu ieuh karasa éndahna teusing, teu jadi kasugemaan batin cara sasarina. Malah keur manéhna mah éta soré téh karasa beuki ahéng. Dina panénjona, layung nu keur sumedeng ngempray téh lalaunan kasilih ku reueuk hideung. Beuki lila beuki ceudeum. Pihujaneun lir rék sacur-cureun bedah. Tangka langit nu melendung téh méh walatra kasimbutan ku reueuk hideung. Kilat jeung guludug silih susul ngendag-ngendag langit. Sakapeung mah éta sora handaruan guludug téh bet siga sora gumuruh karéta keur manéhna mah. Enya, karéta nu sok dipaké nyaba ka dayeuh ku manéhna jeung indung bapana basa keur budak. Mun pareng karéta diteureuy mongkléngna torowongan, manéhna sok tipepereket muntang ka indung jeung bapana. Tapi éta kajadian téh geus lawas pisan kalarung. Sapuluh taun ka tukang indung jeung bapana geus miheulaan mulang ka kalanggengan. Reueuk hideung beuki ngarungkupan langit jeung haténa.

Di langit, lalaunan éta reueuk hideung téh bet siga ngarupakeun beungeut jalma. Beuki lila beuki sidik. Buukna, irungna, biwirna, ceulina, nepi ka peresis mirupa jalma. Awéwé. Awéwé nu tadi peuting némbongan dina impianana. Manéhna ngagebeg, jajantungna asa didudut. Sakujur awakna ngoprot ku késang. Sabab manéhna apal. Apal pisan kana éta keureutan beungeut, saha deui mun lain beungeut sobatna, nu geus maot sabulan katukang

“Sinta……… ieu Méta………! “ sorana semu ngirung, kituna téh bari jeung dibarung ku patingbarasatna kilat tur gelap nu mutuh handaruan.

Manéhna tiba kaduga ngaregéh, ambekanana beuki ngerepan. Karasa aya nu ngagelek dina tikorona tangka teu kaduga ngajawab sapisan. Manéhna teu walakaya. Teu walakaya.

Lalaunan éta mega nu mirupa beungeut sobatna téh sirna, peuray katebak angin. Ngan langit mah angger baé meredong cara tadi.

Hawar-hawar kadéngé sora adan ngalaong ti masjid peuntaseun lemburna. Tapi kadéngé ku manéhna mah asa digorowokkeun kana ceulina pisan. Sarta éta sora adan téh kacida matak pikakeueungeunana. Kawasna teu bisa diukur sakumaha matak pikasieuneunana éta sora adan téh.

“Aaaaarrrrrkkkkhhhh…….. Gustiiiiiiiiiii………….!”

Manéhna adug-lajer bari nutupan ceuli ku dampal leungeunna. Bangun nu keur nahan kanyeri nu pohara. Sanajan bari jeung gupuy-gapay néangan pamuntangan, teu burung manéhna kaduga asup ka jero imahna. Sup, ka kamarna. Bluk, nangkuban kana kasur bari nutupan sirahna ku anggel. Karasa pipina geus juuh ku cimata, balas hantem baé ceurik awahing ku sieun jeung keueung nu geus ngagalaksak kana haté jeung pikirna.

Kudu, aing kudu kuat! Ceuk pikirna neger-neger manéh.

Méta..... kapan anjeun sabulan ka tukang geus tiwas basa ngaliwat ka lintasan karéta api nu euweuh palangan. Sakilat karéta nu keur nyemprung téh nenggel pisan kana mobil anjeun. Taya nu nyésa. Mobil anjeun remek, sarta sirah anjeun baloboran ku getih. Saharita sukma anjeun tuluy ngabelesat ka langit.

Apal sotéh sanggeus dibéjaan ku Kang Yoséf, kabogoh anjeun. Barang srog datang téh anjeun geus ditalkinkeun. Harita kuring hayang pisan ningali beungeut anjeun, da puguh ka sobat dalit. Antaré naker samping kebat palebah beungeut anjeun disingraykeun. Naha atuh bréh téh panon anjeun bet mélétét nojo pisan ka kuring! Atuh puguh kuring ngaranjug ningali paneuteup nu maot sarupa kitu. Sanajan mélétét, tapi panon anjeun téh bet asa seukeut tur leleb karasana. Gancang samping kebat téh disimbutkeun deui. Laju kuring mulang rurusuhan.

Sanggeus tujuhna, teu nyana saeutik gé Kang Yoséf wakca hayang mileuleuheungkeun kuring, atuh kuring teu wasa nolak. Cenah éta, Kang Yoséf ayeuna geus jadi kabogoh kuring, nya lumrah baé asana. Kapan ti baheula gé urang tiluan téh geus sosobatan. Ngan bédana anjeun mah geus hahadéan jeung Kang Yoséf. Tapi keur kuring mah teu ieuh jadi asa kararagok. Prah baé sakumaha biasana nu sosobatan. Kuring ka Kang Yoséf geus asa ka lanceuk, kitu deui Kang Yoséf ka kuring geus teu asa-asa ngaku adi. Sok sanajan teu bisa dibubuni, harita kuring gé geus kaancikan rasa nyaah nu leuwih batan ti kanyaah adi ka lanceuk.

Méta..... mun anjeun teu suka Kang Yoséf jadi kabogoh kuring, pék ayeuna kénéh geura bawa Kang Yoséf ka alam anjeun, alam padang poé panjang. Kuring ihlas, teu geuneuk teu maleukmeuk. Batan kalangkang anjeun hantem baé ngaririwaan.


                                                                     ***

Kerejet! Manéhna ngerejet, leupas tina lamunanana. Ambekanana masih rénghap-ranjug cara tadi, ngahégak. Bangun nu tas nyorang lumampah jauh.

Ti dinya mimitina kalangkang sobatna mindeng ngalangkangan sarta ngaririwaan dina saban impian-impian riwan manéhna. Sanajan manéhna apal, yén sakabéh roh mah moal aya nu bisa ngaririwaan. Tapi kasieun mah angger teu bisa dihulag disisieuh.

Isukna jul-jol nu ngaralongok, rabul nu ngalilipur. Baraya jeung sobat-sobatna milu ngabeberah nu keur gering pikir. Malah nepi ka aya nu tatamba jeung tatapa di luhur para sagala. Tapi ku manéhna mah geus teu kapaliré deui. Kasakitna beuki parna baé.

Sanggeus nu ngalongok marulang, teu euleum-euleum manéhna ngagerendeng sorangan.

“Sing carilaka, siah!” pokna ka nu geus ngaralongok manéhna.

Tuluy gaur baé manéhna ceurik bangun nu midangdam.

“Dosa aing téh dosa, Gusti…………” pokna deui.

Manéhna beuki kasiksa ku pamolahna sorangan. Rasa dosa ngalangkangan dina pikiranana. Kalangkang sobatna nu mindeng ngaririwaan mah geus karuhan. Kawuwuh ku pamolahna nu ngadu’akeun cilaka ka batur. Komo nepi ka sieun ku sora adan mah, manéhna teu pisan-pisan hayang. Da saenyana manéhna geu teu apal ti mana datangna éta kereteg hate goréng kawas kitu téh.

Nepi ka reup peuting manéhna masih gulinggasahan. Sanggeus waktu cunduk ka tengah peuting kakara manéhna bisa ngalenyap, kitu gé ngan sakerejep. Antara kaayaan sadar jeung teu sadar, manéhna asa hudang tina jero impian. Manéhna kahudangkeun ku sora nu keketrok kana pantona.
Haténa sabil, antara rék mukakeun panto atawa nuluykeun saré. Ngan sanggeus ngadéngé nu keketok téh uluk salam, gasik manéhna muru lawang panto.

“Kang Yoséf?” pokna semu héran.

Nu ditanya ukur unggeuk. Ngan bet asa aya nu robah dina paromanna, ayeuna mah beungeut kabogohna asa pias. Sarta itu deuih bet mamaké pakéan sarwa bodas.

Gap, leungeun manéhna dicekel. Manéhna teu bisa nongtak, da puguh asa kasirep ningali kabogohna nu robah saperti kitu. Kawantu manéhna keur dina kaayaan nu sakitu ripuhna, nya asa ditulungan baé, aya batur geusan pamuntangan.

Di buruan geus nyampak mobil kabogohna. Blus, duaan arasup. Geuleuyeung mobil téh ngalaju teuing ka mendi.

Kaayaan karasa simpé pisan. Di sapaparat jalan teu katémbong kandaraan hiji-hiji acan. Padahal karék jam salapan peuting. Sasarina gé wanci sakitu mah sok aya kénéh kandaraan nu ngalalar meuraykeun jemplingna peuting. Sarta itu kabogohna ti tatadi téh ngan mindel baé, teu lémék sakemék-kemék acan.

Teu kungsi lila gé mobil nu mawa dua insan téh geus anjog ka statsion. Statsion nu geus awor jeung sagala rupa nu ngaririwaan dina pikiranana. Manéhna beuki hémeng baé, naha kabogohna bet los-los mawa manéhna ka statsion.

Kasampak di dinya geus aya karéta nu keur eureun. Tapi bet euweuh nu turun hiji-hiji acan. Dalah nu ngajanteng di éta statsion gé ngan manéhna jeung kabogohna hungkul.

Leng, ingetanana mabur ka mangsa-mangsa nu kungsi kalarung. Éta karéta asa kungsi dalit jeung manéhna. Pulasna, jumlah gerbongna, sarta sora hatongna, manéhna inget kénéh. Sanajan loba karéta nu sarupa kawas kitu, tapi karéta nu éta mah kungsi namper dina lelembutanana. Enya, éta karéta téh kungsi mawa manéhna katut indung jeung bapana nyaba ka dayeuh basa manéhna keur budak.

Gap, pigeulang leungeunna dicekel deui, pageuh pisan. Regenyeng dibetot geusan muru panto karéta. Kalacat duaan naék. Barang sup ka jero, kaayaan téh bet beuki ahéng tur pikakeueungeun baé. Panumpang dina éta gerbong kabéh rampak maraké pakéan nu sawanda jeung kabogohna, pakéan sarwa bodas. Kétang, boa lain di éta gerbong hungkul, di gerbong séjén gé boa sararua kitu.

Manéhna teu wani cacarita atawa tatanya, sabab kasieun jeung kamangmang nu ti baheula ngancik dina dirina téh bijil deui, malah leuwih pohara karasana.

Geuleuyeung karéta téh ngalaju. Mimiti mah mémang karasana masih lalaunan. Tapi beuki lila beuki tarik tangka karasa nyemprungna pisan. Leuwih tarik batan biasana. Lampu-lampu jeung tatangkalan gé ngan ukur témbong kokolébatan.

Blus karéta téh laju norobos kana torowongan.

Barang kaluar ti torowongan gé geus anjog deui ka hiji statsion. Duka teuing statsion mana. Manéhna teu pati sidik.

Tina kaca jandéla, katingali indung jeung bapana keur ngajanteng di éta statsion bari nyérangkeun ka manéhna, sarta itu sobatna, Méta, bet sarua keur nangtung gigireun indung jeung bapana. Tiluanana mamaké pakéan sarwa bodas. Paneuteup tiluanana bangun nu bagja jeung ngabagéakeun.
Katémbong Méta nu sirahna baloboran ku getih keur gugupay ka manéhna.

                                                                        ***


Nu Nulis,
Prayoga Adiwisastra
Mahasiswa Jurusan Pend. Bahasa Daérah UPI
Alumni Béngkél Ngarang Sunda
Nyai Endit
Syifa imut, hatena bungah. Kapanasaran salila ieu kajawab kabeh. Salila opat belas taun, aya kanyeri nu disidem kumanehna.  Poe tadi, kabeh patanyaan hate kabayar. Arya, geuning manehna ge inget ka kuring.

Bray, alam dunya karasana leuwih caang, katumbiri leuwih endah, galindeng tembang ngalem manehna.

-0-

Opat belas taun katukang.

Syif, Arya juga minta ma’af sama kamu. Karena kesalahan itu bukan kesalahan kamu saja. Arya.


Syifa narima salambar surat ti leungeun Lely, adi kelasna. Surat ti Arya cenah, Arya teu bisa nepungan Syifa. Harita mah Syifa geus lulus sakola, sedengkeun Arya masih keneh di kelas tilu.

Nyeri, kuciwa ngahiji dina dadana. Hayang ceurik, hayang ngajerit. Naha Arya teu ngaragap hate manehna?.

Bubulanan  Syifa jeung Arya babarengan, deukeut sok sanajan euweuh basa nu nyatakeun yen maranehna papacangan. Duka kunaon alesanna, Arya lalaunan ngajauhan manehna, mindeng ngabalieur mun tepung jeung manehna.

Nu diinget ku Syifa, kasahalan manehna teh pedah loba nyaram. Syifa ngarasa Arya mimiti kabawa kupergaulan kurang hade. Niat Syifa mah ngingetan,  salaku jalma nu deukeut, nu deudeuh ka Arya  Syifa ngarasa kudu ngelingan Arya. Jeung deuih meureun, pedah Syifa mah leuwih kolot umurna batan Arya.

Ari Arya, ma’lum keur masa-masana,  darah muda ceuk Rhoma Irama tea mah, ngarasa naon nu dilakonan kumanehna euweuh salahna. Kenakalan anak muda nu lumrah keneh. 


Surat nu katampa, surat panganggeusan lakon maranehna.

-0-

Salila opat belas taun unggal panggih jeung babaturan sakola, Syifa teu eureun nananyakeun kaayaan jeung dimana ayana Arya. Boh ka babaturan saangkatanna atawa ka babaturan saangkatan Arya. Lebeng, euweuh nu arapaleun.

Hiji mangsa, Aam babaturan sakola Syifa jeung Arya nganjang ka imah Syifa bari mawa beja  cenah mah Arya gawe di Batam. Ngan, kusabab  Aam mah balik kalembur  teu balik deui ka batam, Aam teu boga informasi satuluyna.

-0-

Sababaraha poe katukang, waktu Syifa keur muka Face book. Aya notification ti Face book.
Arya Rangga posted in Kumpulan anak Jadoel.

 Kumpulan anak jadul teh grup nu dijieun ku Syifa dina Face book, ngahaja keur babaturan SMA manehna.
Syifa ningali  wall post  kiriman Arya Rangga.

Nepangkeun, abdi angkatan taun 99. Salam kenal wae kasadayana.

Ditempo poto profilna, lain geuning lain Arya Rangga nu diteangan, beda pisan ieu mah. Jigana mah Arya Rangga nu saurang deui, gerentes Syifa.

-0-

Asa kagunturan madu, kaurugan menyan bodas, bungah pisan Syifa poe ieu, geuning Arya nu aya dina Face book teh Arya nu salila ieu diteangan ku manehna. Arya nu baheula ngajak manehna nganjang ka imah kolotna.

Pon kitu deui Arya liwat inbok Syifa, Arya ngebrehkeun rasa nu sarua sonona. Sono antara dua sobat nu lawas teu panggih. Syifa bungah, kusabab dina Chating Arya wakca, yen manehna baheula kungsi bogoh kamanehna.

“Arya, kengeng teu abdi naros?”

“Mangga, nanging kade, tong serius nya, hehe, sok lajengkeun”

“Kahiji, rumaos kantos seneng teu ka abdi?”

“Hehehehehe, aya aya wae. Penting kitu?”

“Hemh ... tos atuh, teu kedah wae lah”

“Muhun atuh Syif, piraku hilap. Lajengkeun...”

“Oh ... hehe .. alhamdulillah, manawi teh abdi nu geer kapungkur teh”

“Duh, Gusti ... ieu mah nya”

Bray ... bray .. bray .. puluhan kali lipet dunya karasana leuwih caang. Syifa meunang Jawaban pikeun kapanasaran salila opat belas taun hate manehna.

"Tengkyu Pesbuuuuuuuuuuuk ........." tulis Syifa dina status ayeuna.
Prayoga Adiwisastra
Carpon
Prayoga Adiwisastra


                                                                 ABIMANYU GUGUR

            Baratayuda poé katiluwelas. Panonpoé manceran. Bugang paraperjurit patulayah sakuriling bungking. Kebek angseu hanyir jeung hangruna getih di tegal Kurusétra. Mangratus jamparing tingbelesat di awang-awang lir hujan nu kahiukkeun angin. Kawantu sakali mentang tangka tujuh jamparing dihijikeun. Sora perjurit nu ayeuh-ayeuhan awor jeung jeung sora perjurit séjénna nu keur sesegor, sakarat.
            Teu kurang ti opat juta perjurit nu kalibet dina Baratayuda. Ti Pandawa, Wirata, jeung Pringgandani ngeprikkeun tujuh akhosini. Demi ti Kurawa jeung nagara-nagara éréhanana ngiangkeun sabelas akhosini. Saakhosinina ngalibetkeun 109.350 perjurit badarat, 21.870 kareta perang  tur kusirna, 21.870 gajah tur malimna, jeung 65.000 perjurit tumpak kuda.
            Abimanyu, putra panengah Pandawa, satria pinilih semu lungguh katara keur cuh-cih ngadu jajatén jeung satru sadulurna. Sanajan saliwatan bangun nu lungguh jeung carang takol. Tapi dina pangperangan mah méh taya nu tanggoh ngayonan kasakténna. Éstu nu mumbul téh sajatining lalaki. Mungguh teureuh ratu terah ménak. Diaping jurit ti leuleutik, diwarah perang ti bubudak.
           Supit Urang, gelar perang Pandawa harita. Abimanyu di bagéan huluna,  laju nguwak-ngawik pasukan Kurawa tangka burakrakan. Nu dewang beuteungna, nu remek awakna, geus mangratus-ratus jumlahna.  Geus puguh nu sapat sirahna mah, katiruk jamparing putra panengah Pandawa.
           Teu jauh ti dinya. Di beulah kulon. Resi Dorna gé kasampak keur metakeun pasukanana dina gelar perang Dirada Meta. Gelar perang nu wangunna siga gajah ngamuk. Resi Dorna di bagéan tulaléna. Teu sabongbrong perjurit nu nyangking bagéan hulu jeung tulalé dina éta gelar perang. Pantar Resi Dorna mah geus puguh kana pipanteseunana. Kawantu geus legok tapak dina sual élmu tarung jeung kadigjayaan mah. Arjuna, panengah  Pandawa, nu kaceluk kaawun-awun ku kabinékasan mentang panahna, ti Resi Dorna huluwotanana mah.
           “Maaajuuuuu.........” Resi Dorna ngagorowok ambal-ambalan.
            Mireng tangara ti Resi Dorna, bereyek pasukan Kurawa ngarangseg ka pasukan Pandawa. Tingbelentrangna pedang, tingselewerna tumbak jeung jamparing, wuwuh kerep baé tangka gumuruh. Baratayuda beuki campuh. Pasukan Pandawa méh kadéséh jajatén. Nu rarubuh nungtutan maluguran. Ari itu langit tegal Kurusétra bet bangun nu alum ngungun nyérangkeun terah Barata silih ala nyawa.
             Rét Resi Dorna ka adi-adina Abimanyu, Brantalaras jeung Wilugangga nu aya di tebéh wétan. Paneuteupna beuki leleb baé. Duanana keur tihothat nakisan gagaman musuh. Sasat teu mireungeuh ka musuh nu ngadodoho. Ningali éta lolongkrang, teu diengkékeun deui, Resi Dorna laju mentang gondéwana.
            “Brantalaras, Wilugangga....  geura papag ieu jamparing Éyang!” gerentes Resi Dorna.
             Dua jamparing tingbelesur. Dua jamparing laju pabencar. Séwang-séwang jamparing muru beuheung Brantalaras jeung Wilugangga.
             Belesat.... ceb! Méh bareng beuheung Brantalaras jeung Wilugangga katiruk jamparing Resi Dorna. Bru, duanana rarubuh, perlaya.
             Ningali dua sadulur paragat nyawana. Pasukan Kurawa sawaréhna sarurak tangka ayeuh-ayeuhan bari ngacung-ngacungkeun peureup jeung pakarang.
             “Brantalaras guguuuurrrr.............”
             “Wiluganggga guguuuurrr...............”
             Sora nu ayeuh-ayeuhan laju kabawa angin. Hawar-hawar kapireng ku Abimanyu. Beuki lila beuki sidik. Dak dumadak bet gumeter awak Abimanyu. Huntuna kekerot. Leungeunna ngeupeul tipepereket.
            “Sumitra! Bantuan akang ngusiran karéta! Urang jorag Si Dorna kurang ajar!”  ceuk Abimanyu ka adina.
Sumitra teu lémék. Kalacat baé jeung lanceukna kana karéta perang Kyai Pamuk nu ditarik ku dua kuda, Kyai Pramugari jeung Kyai Pramukanya. Ced kadalina dikenyed. Belenyeng mangprung nguwak-ngawik pasukan Kurawa. Geus teu kaitung musuh nu rarubuh ku Abimanyu nu beuki gangas baé awahing kajurung ku napsu.
             Mireungeuh Abimanyu beuki rosa ngamukna, gasik Resi Dorna ngarobah gelar perang.
             “Robah gelar perang jadi Cakrabhuyaaaaaa.............” Resi Dorna méré tangara.
             Mireng tangara ti Resi Dorna, pasukan Kurawa rikat ngabuleud, ngurilingan Abimanyu jeung Sumitra jadi dua jajar. Jajaran nu hareup muter ka katuhu. Sedeng jajaran nu tukang muter ka kénca. Ieu gelar perang wangunna mémang siga roda nu muntir malar musuh lieur tuluy asup kana pitapak.
             Abimanyu jeung Sumitra geus kahurup di tengah pasukan Kurawa. Abimanyu sabil rék narajang nu mana,  puguhing pasukan Kurawa geus ngurilingan manéhna bari muter ka kénca jeung ka katuhu. Kaduhung bet teuing ngalajur napsu. Talingeuh kana pitapak musuh.
            Ku seukeutna Resi Dorna maca kaayaan. Ningali Abimanyu geus asup kana pitapak Cakrabhuya, gasik Resi Dorna ngarobah deui gelar perang jadi Supit Urang sangkan Abimanyu teu bisa leupas tina hurupan.
           “Robah gelar perang jadi Supit Uraaaaaang.............” Resi Dorna tingcowowong.
            Bereyek pasukan kurawa ngarobah deui gelar perangna. Sabot kitu, koléang, awak Sumitra rumanggieung. Bru,  rubuh gigireun suku Abimanyu. Horéng awak jeung beuheungna geus baloboran getih ku jamparing Adipati Karna.
           “Rayiii........” Abimanyu ngajerit bari mayang taktak adina. Tapi lapur. Teu katulungan. Sumitra gugur di palagan Baratayuda.
            Abimanyu beuki kaseungeut amarahna. Sok layon Sumitra digolérkeun gigireunana. Abimanyu mutuh kalapna. Gasik nyokot kadali karéta perang Kyai Pamuk. Laju ngangseg ka hareup. Tapi teu mangkuk lila,  Kyai Pramukanya gé rubuh. Awakna kerep katiruk tumbak jeung jamparing. Éta kuda iceus téh paéh saharita.
            Abimanyu,  putra panengah Pandawa wuwuh baluweng ku ngagedurna napsu. Kudana nu masih kénéh hirup, Kyai Pramugari gancang dileupaskeun tina karéta. Gajleng. Clak. Gap kana kadali, ced dikenyed. Kyai Pramugari dibawa ku sorangan. Mangprung, ngalurug muru pasukan Kurawa. Paniatanana angger rék males pati ka Resi Dorna. Tapi nu diarah téh bet teu kénéh baé némbongan.
           Selewer, selewer, belesat, belesat, tumbak jeung jamparing muru sirah, beuheung, jeung awak Abimanyu. Teu kalis ku sakali dua kali. Bet mulan-malén tangka Abimanyu teu bisa hojah, da tihothat nakisan pakarang musuh.
           Bakating ku hantem baé diserang, Abimanyu beuki ngorotan tanagana. Pikiranana geus teu museur. Awakna mimiti rumanggieung.
           “Seraaaaaaang..........” wadya balad Kurawa tingcorowok ayeuh-ayeuhan.
            Ceb! Hiji jamparing nanceb kana tonggongna. Rénjag, Abimanyu ngarénjag,  reuwas tonggongna katiruk.
            “Beu! Salila Baratayuda kakara ayeuna awak kula beunang ku pakarang musuh........” gerentesna.
             Tapi Abimanyu teu nolih kana tatuna. Perbawa satria pinilih. Hamo sadrah kana kaayaan. Cadu ngejat satunjang béas. Sumawonna nyébakeun pati ka musuh mah. Abimanyu nuluykeun narajang ka pasukan Kurawa nu keur ngahurup ngurilingan manéhna.
             Belesat, ceb! Jamparing nu kadua niruk kana pingpingna. Teu lila, deui-deui jamparing nu katilu niruk dadana, kaopat niruk beuheungna, kalima, kagenep, nepi ka awak Abimanyu raca, kerep ku jamparing jeung tumbak. Mun ninggang ka perjurit biasa mah geus tangtu kana tiwasna. Tapi mungguh satria nu kapeuseuh lahir jeung batinna.       Abimanyu masih manggapulia meruhkeun sawaréhna pasukan Kurawa.
             Abimanyu masih kénéh ngajega sanajan awakna geus raca ku tatu jeung jamparing katut tumbak.  Sukuna angger ajeg, ngajega. Samalah masih wani nangtang pasukan Kurawa.
             “Hayoh... geura maraju, siah!” pokna teuneung naker.
              Teu kanyahoan ti mana datangna. Deregdeg Lesmana Mandrakomara, putra Prabu Suyudana lumpat muru Abimanyu bari ngulang-ngulang pedang.
              Tapi saméméh kitu gé, Abimanyu masih kénéh kaburu nyabut pusakana, Kyai Gusara. Pusaka sarupa jamparing nu dipaparin ku mitohana, Batara Kresna. Teu antaparah,  Kyai Gusara dilempagkeun kana dada Lesmana Mandrakomara. Ceb! Saharita awak Lesmana Mandrakomara lir tangkal nu katuar. Bru, rubuh gigireun suku Abimanyu.
             Bereyek pasukan Kurawa rék nyokot bugang Lesmana Mandrakomara. Tapi tayohna mah taya hiji-hiji acan nu wani marek ka Abimanyu. Sabab sing saha nu wani nyampeurkeun, hartina sarua jeung ménta beuheungna ditiir.
             Keur dina kituna, gurutak téh  Jayadrata ti jajaran tukang bari tumpak gajah mengpengan pisan muru ka Abimanyu.  Bru, Abimanyu nambru katincak suku éta gajah. Tapi leungeun kéncana masih nyekel gondéwa. Jamparing di leungeun katuhu. Sakali deui Jayadrata ngadalikeun gajahna muru Abimanyu. Deregdeg. Suku gajah nincakan awak Abimanyu nu geus teu walakaya. Awakna remek saharita.
             Teu kalis ku kitu. Jrut, Jayadrata turun tina gajah. Teu antaparah, sataker kebek sirah Abimanyu ditinggang ku gada Kyai Glinggang. Atuh  awak jeung sirah Abimanyu remek teu mangrupa. Getih baloboran. Abimanyu gugur.
             “Abimanyu guguuuuurrrrrrrr....... “ ceuk batur jenuk.
             “Abimanyu perlayaaaaaaa............” ceuk nu séjénna.
              Éta béja téh cunduk ka Arjuna. Saha kolot nu teu kaduruk napsuna, anak tiwas bari remek awakna. Arjuna ngarénjag kabina-bina. Gumuruh dadana. Reup beureum pamuluna. Bet hayang geura males pati ka Jayadrata. Tangka kedal sumpahna.
             “Mun nepi ka panon poé surup poé isuk Jayadrata can kénéh baé paéh, saksian ku saréréa kula bakal bélapati!” Arjuna ngoncrang naker.

                                                                                     ***

             Baratayuda poé kaopatwelas. Di jero pakémahan Jayadrata disumputkeun ku para Kurawa. Dijaga ku perjurit petingan. Sedeng ku kasakténna Bagawan Sapwani, bapana Jayadrata, nyieun sarébu Jayadrata mamalihan. Ngahaja, sangkan Arjuna pegat harepan néangan Jayadrata, nu temahna bakal nedunan sumpahna, nyaéta bélapati, maténi diri sorangan.
            Panonpoé geus nyedek ka kulon. Tapi nu ditétéangan téh bet teu baé nyampak jirimna. Sumawonna torojogan nyanghareupan Arjuna mah.
Batara Kresna nu harita keur ngusiran karéta, katémbong hemar-hemir. Kitu deui adi-adi jeung lanceukna, inggis sumpah Arjuna bakal laksana.
           “Beu, cilaka... Arjuna bakal enya kana bélapati kaya kieu mah! Moal enya satria kawas Arjuna bakal jalir.” Batara Kresna, jero pikirna.
            Tapi lain gé Batara Kresna mun teu pinuh ku akal mah. Ras inget kana pusakana, Cakra Wijaksana. Gasik dipentang, ditujulkeun kana panonpoé. Belesat, Cakra Wijaksana mangprung ka awang-awang. Lebah lempengan panonpoé, reg, Cakra Wijaksana eureun. Panonpoé kapindingan siga nu keur samagaha. Dak dumadak Tegal Kurusétra  jadi remeng-remeng lir wanci sareupna
           Ku kaayaan kitu, pasukan nu keur pakéwuh  perang gé dak dumadak eureun. Taranggah ka langit. Teu wudu harémengeunana ningali cahya panonpoé ngadadak pareum. Tapi sakabéh pasukan tetep tagen di Tegal Kurusétra. Pada-pada hayang nyaksian Arjuna nedunan sumpahna, bélapati keur anakna.
           Kitu deui Jayadrata, bet sarua hayang nyaksian kajadian nu matak ketir. Keteyep muru lawang pakémahan. Bet talingeuh, rerencepan sirahna bijil tina lawang pakémahan.
           “Tamiang meulit ka bitis, Arjuna!” ceuk Jayadrata halon.
Ningali sirah Jayadrata bijil, gancang Batara Kresna méré tangara ka Arjuna.
           “Rayi... tingali ka pakémahan di beulah kulon!”
Arjuna bangun nu surti. Karérét sirah Jayadrata dina lawang pakémahan. Laju mentang pusaka Pasopati. Sakilat Pasopati geus nenggel pisan kana beuheung Jayadrata, atuh sirahna sapat tina awakna. Teu kalis sugema ku kitu, jamparing anu kadua ngabelesur deui, sirah Jayadrata tangka ngacleng leuwih jauh. Disusul jamparing nu katilu, kaopat, kalima, nu temahna sirah Jayadrata ragrag dina lahunan Bagawan Sapwani.
           Sabot kitu, kapireng Batara Kresna ngagerendeng sorangan.
           “Balik deui anjeun, Cakra!” ceuk Batara Kresna.
            Saharita Cakra Wijaksana balik deui ka Batara Kresna. Panonpoé teu deui kapindingan cahyana. Kaayaan laju caang deui. Ngempur deui.
            “Anaking..............” Bagawan Sapwani ngajerit ningali sirah anakna guluntungan. Najan ketir ningali kaayaan anak, Bagawan Sapwani satékah polah mapatkeun ajianana. Teu sakara-kara, sirah Jayadrata tuluy hirup deui  sanajan euweuh awakan. Nyah panonna beunta.
            “Ama, ieu putra.... ” ceuk sirah Jayadrata.
            “Hampura Ama... Ama ukur bisa mekelan ieu pusaka. Bral, anaking!” pokna bari ngasupkeun pusaka Cis, pakarang sarupa péso kana baham Jayadrata sina digégél.
            “Modar siah, Arjuna!” ceuk sirah Jayadrata bari ngalayang muru Arjuna.
            Teu saeutik pasukan Pandawa nu maluguran ku pusaka Cis nu digégél ku sirah Jayadrata. Beuki lila sirah Jayadrata beuki deukeut baé ka Arjuna.
            Duh, itu sirah Jayadrata moal teu gangas nataku.
            Arjuna bati ngahanju.

                                                                                ***


Prayoga Adiwisastra
Mahasiswa Jurusan  Pend.  Bahasa Daerah UPI 2010
Alumni Béngkél Ngarang Sunda