Carpon : Derry Hudaya

Che Guévara. Bob Marléy. Soekarno. Soe Hok Gie. Tan Malaka. Marsinah. Pirang-pirang poster pasemonna alum. Haseup roko nu ngigel hareupeunana teu ditolih teu dilayanan. Bangun surti kana eusi haté beubeureuh anu maneuh ngabagi welas sarta asih ka maranéhna. Beubeureuh anu leungeun kéncana anteng ngajenggutan buuk sorangan di juru kamar. Beubeureuh  anu tina ramo-ramo leungeun katuhunna ngeclak-ngeclakkeun getih. Minuhan hiji buku catetan.

“Hm…”

Buuk anu dijenggut téh karabut. Salambar, dua lambar, tilu lambar. Sababaraha lambar buuk ngarengkol dina ubin. Teu usik teu malik. Ngadedengekeun anu jongjon ngébréhkeun eusi haté jeroeun haté.

“Galang!” manéhna ngageroan ngaran sorangan.

“Galang! Galang! Galang!” manéhna deui-deui ngageroan ngaran sorangan.

Buku kandel nu engap-engapan gigireunana, dibantingkeun enya-enya. Nenggel kana sagala nu aya di luhur méja, batur manéhna cinukduk beurang-peuting, nyulam harepan sarta cita-cita.

“Hm… Démonstran!? Démonstran!? Aiing... !!” Manéhna nyorowok. Melengking. Dua leungeunna tipepereket meungpeukan dua liang ceuli. Jiga-jiga ki marebot nu mancén tugas di masigit. Tapi lain. Manéhna keur ngalaksanakeun hiji tarékah, nyegah sangakan sora gorowokna teu kebat asup ka jero ceuli. Ceuk pikirna, tiap sora nu asup laluasa ka jero ceuli, najan sora nu kedal tina tungtung létah dirina sorangan, éta sora baris hirup lalugina jeroeun sirah. Laju tumuwuh jadi buuk panjang atawa bisa waé jadi panyakit jangar nu anyar.

Sora Galang geus peura. Sora Galang béak sabada tilu kali ngocéak. Tapi nu nyelek jeroeun tikoro tetep teu leungit. Meureun reuhak sajati?

Manehna nyuuh nyium ubin, sarupa jeung sujudna umat muslim. Cengkat. Tapi teu lila, deui-deui nyuuh nyium ubin. Nu ngadua kalian mah lila. Lila pisan. Lilaa... Jarum jam nepi ka capé ngantian. Ogé, angka-angka tina kalender, tibra ngaguher.

Hiliwir, kaangseu bau hangru tina tungtung jempol suku. Hiliwir deui, bau haseum tina kélékna sésélékét. Hiliwir deui waé, bau nu teu boga ngaran kaambung teuing ti mana. Pirang-pirang bau pasesedek minuhan irung.

Ras, inget kana rupa hiji eunteung. Aya sakujur awak nu pinuh ku tatu, borok, sarta lucir dibalur reuhak héjo. Awak dirina.

“Si Galang mah isukan ogé modar. Moal bisa mengé deui. Spanduk-spanduk nu diacung-acung hareupeun kantor, bakal ngarewég manéhna sorangan,” ceuk sora nu ngoncrang teuing ti mana.

“Bener. Karék boga kakuatan sakitu, satai kuku, mani geus wani campelak.”

“Saha nu mayar SPP kuliahna? Mahal deuleu, hayang jadi sarjana jaman ayeuna mah.”

“Kolotna mah moal nguntup.”
“Ha ha ha…”

“Teu ngukur ka kujur.”

“Cucungah si atah warah téh.”

“Isukan mah urang gantung indungna!”

“Gantung ogé bapan!”

“Maké tali kolor bapana!”

“Maké tali kutang indungna!”

“Di alun-alun!”

“Di hareupeun gedong réktorat!

“Gandéng! Gandéng! Gandéng!” Galang ngadak-ngadak boga tanaga. Nyorowok deui. Leuwih tarik batan tadi. Mapakan sora-sora nu ngoncrang, bebelentrangan jeroeun tarang.

“Galang, sing ati-ati di dayeuh teh. Kudu bisa ngajaga diri. Omat, ulah kabawa ku sakaba-kaba.”

“Kantenan ku dua kaba nya, ma?” Galang némbal indungna bari nyéréngéh.

“Eh, déngékeun dipapatahan ku kolot téh. Kadé ulah siga lanceuk manéh. Kapan teu bisa milu  wisuda. Da loba teuing ngurus-ngurus urusan batur nu lain uruseunana. Anggur mah diajar sing bener. Sing soson-soson. Kolot mah teu ngarep-ngarep siga kitu kapan. Kolot mah mélaan nginum cipanon jeung késang supaya budak bisa nepi kana cita-cita téh,” bapana milu mairan.

“He he. Kapan apa ogé sami, dugi ka teu tiasa janten PNS,” ceuk Galang jeroeun haté.

Ti tukangeun sirah bapana jeung indungna, aya jempol nu kaciri ngahaja diacungkeun. Utek-utekan, niru-niru Ayu Ting-Ting keur jogged luhureun panggung.

“Ma, pa, itu si kéhéd ngaléléwe, gera!” Galang nunjuk curuk adina.

“Ujang! Ulah heureuy!” Indung-bapana ngalieuk ka tukang bari morongos.

Jempol katuhu nu ngacung téh ngulapes lalaunan.

“Daripada si Galang. Dipapatahan ku kolot kalah kabur,” ceuk nu boga jempol leungeun, asa-asa.

Indungna nepak tarang saratus kali. Bapana gogodeg rebuan kali. Duanana silih pelong, silih pencrong. Terus nyéréngéh seuri. Inget ka mangsa rumajana séwang-séwang.

“Ma! Pa! abdi angkat heula! Piduana!” ceuk sora nu nyorowok ti tungtung jalan. Sora Galang. Sora rumaja anu keur meujeuhna buta tulang buta daging.

Galang lumpat. Muru jalan badag. Muru dayeuh. Muru cita-citana. Muru harepan kulawargana: ngéntép warna-warna katumbiri, mekarkeun pirang-pirang kembang kahayang.

Tapi, ayeuna?  Galang rénghap-ranjug di rohangan dua kali dua méter. Teu wasa ngatur  ambekanana. Aya nu ngaguruh jeroeun dada. Aya nu ngagugudag lebah pundukna. Aya nu perang campung jeroeun dirina.

Di luareun kamar, kadéngé aya nu ngaguruh. Aya nu ngetrokkan panto. Aya nu ngetrokan jandéla. Aya nu ngageroan ngaranna. Aya nu nyorowok:

“Galang! Taktik téh suksés.”

“Rencana tinekanan, Galang!”

“Galang. Hayu urang pésta!”

“Urang ciduhan koruptor-koruptor boloho!”

“Urang hitutan anjing-anjing urang nu lucu pikasebeleunana!”

“Galang!”

“Galang!”

“Galang!”

“Buka panto!”

“Buka jandela!”

Galang maksakeun manéh. Cengkat. Asbak nu mudal, nu aya di antara panto jeung jandéla téh dicekel ku dua leungeun. Tipepereket. Laju diacungkeun ka luhur. Diteuteup ku dua panon seukeut. Calacah jeung kuntung diteureuy buleud-buleud.

Témbok ngocéak. Jarum jam curinghak. Angka-angka nu ngaguher dina kalender ngoréjat. Kukulutus. Hanjelu teu bisa nyaksian peta Galang.

Barang panto dibuka paksa ti luar, barang jandéla rujad éngsél-éngsélna, nu ngaguruh langsung répéh teu sakara-kara. Galang geus jadi haseup roko di lalangit kamar. Mencrong ragabadagna nu ngajepat, pagigir-gigir jeung surat ti adi bungsu anu méré nyaho, yén imah jeung kulawargana di lembur geus ajur, yén sabada nulis ieu surat, adina teu boga pilihan deui lian ti milu ajur.

Cimata Galang, getih Galang, reuhak Galang nu ngebul kénéh diulas-alés kana beungeut pirang-pirang jalma nu aya di éta kamar. Ibarat prajurit-prajurit nu siap makalangan.

“Hidup Démonstran!” ceuk Galang bari terus ngapung ka awang-awang. Ngajugjug panto langit nu muka. Dibagéakeun imut lanceuk, indung, sarta bapana.

“Hidup Démonstran!” Adi Galang ngarangkul pangheulana.

Kebon Seni, Oktober 2011 

 Carpon : Anggi Novia Dewi

Wilujeng wengi, anaking.
Dina jempling nu siga kieu, Apa hayang cumarita. Apa kudu ngedalkeun sagala rupa nu ngabarudah dina dada. Ngaharéwoskeun sagala nu nyusuk dina sukma. Supaya janglar bangbaluh nu niruk kana haté Apa. Najan tangtu, hidep moal lemék. Tangtu. Pan hidep ayeuna keur ngageubra disimbut sagala rupa impénan. Mugia éndah.
Rumasa. Rumasa, Apa teu bisa ngawujudkeun kaéndahan nu aya dina alam ciciptan hidep. Rumasa, Apa teu bisa méré gelas kanyaah nu caina pinuh, nu geus sakuduna ku hidep diuyup. Rumasa, Apa teu bisa ngagantikeun kanyaah indung hidep. Rumasa, Apa teu bisa nganteur kahayang hidep. Kahayang hiji budak.
Pikeun Apa, sagala rupa réngkak polah hidep téh salah. Geura ilikan, mun hidep hayang nginum. Cara nyekel téko, cara nyicikeun cai, cara nyekel gelas, cara nginum, cara ngaregot, cara neundeun gelas dina méja. Kabéh gé salah. Kabéh gé meunang sentak sengor ti Apa. Kurang kitu, kurang kieu.
Mandi lila teuing salah, bisi asup angin. Mandi sakeudeung, Apa curiga hidep ngan sibeungeut wungkul. Ahirna hidep ku Apa digusur deui ka cai. Dipocongok sina mandi deui hareupeun Apa.
Apan hidep téh kudu kitu jeung kudu kieu. Kudu nurut, tumut kana sagala rupa kahayang Apa. Kudu jadi jalma siga kahayang Apa. Hidep téh darma wawayangan, yeuh Apa dalangna!
Hidep tangtu, banget handeueul ka Apa. Malah ceuceub meureun. Apa nampi. Seja nampi sagala rupa kaceuceub hidep. Mun téa mah dina haté hidep aya geuneuk maleukmeuk, alatan handeueul ka Apa, Apa seja sumerah. Apa ngangken.
Gurat tatu dina taar hidep, tangtu jadi gurat kapeurih dina haté hidep. Gurat tatu nu ngembat antara gurat halis jeung amis cau. Gurat tatu nu getihna ngalemberéh kana soca hidep. Ngagantikeun citangis anu sakuduna bijil sawayah. Gurat tatu nu dagingna bohak. Getihna tuluy merebey, nyésakeun nanah kahanjakal keur Apa. Deudeuh teuing anaking.
Kapas jeung perban nu nungkup tatu hidep, katingali beureumna. Buncunur semu biru sisieun perbanna téh. Luka dalam ceuk suster anu tadi ngarawatan hidep mah. Dijaitna ogé tujuh jaitan.
Apa mawa balik deui hidep ka kontrakan, sanggeus nebus resép. Hapé disada ti tadi gé teu ieuh dijawab. Ti tempat gawé pastina gé. Pastina gé nanya, naha cenah teu tulus ngiluan tés? Padahal saréréa tangtu mikahayang ngiluan tés sangkan ngundak kalungguhanana.
Ti peuting kamari, Apa sibuk ngaropéa proposal. Proposal nu bakal ngagolkeun Apa pikeun naék pangkat. Sugan wé atuh kahirupan urang gé menyat. Proposal nu geus dirarancang ti sabulan katompérnakeun. Proposal nu baris demi baris kalimahna diréka, sangkan kairut nu maca. Alesan-alesan keur perséntasi proposal geus dipaheutkeun dina pikiran Apa. Susuganan kaparengkeun lulus. Poé Senén, tabuh dalapan isuk-isuk, Apa kapeto perséntasi pikeun ngéléhkeun kandidat lianna.
Proposal nu dideluk sapeupeuting salila sabulan ieu. Diketik tuluy diprint nepika sora ngahiungna CPU heubeul, tiktékna keyboard, jeung ngarekétna printer ngaganggu hidep nu keur saré. Hidep ngulisik. Kadang katinggali gulinggasahan siga nu teu tibra. Teu disimbut siga ayeuna, padahal hawa tiis tangtu sumedeng ngaharudum awak hidep da sapeupeuting jandéla dibukakeun ku Apa.
Di kamer kontrakan nu ieu, téhel-téhel karasa leuwih réhé ngaliarkeun tiis ka sakujur awak. Sanggeus papisah jeung indung hidep, hidep dibawa bubuara ku Apa. Sagalana kudu dimimitian deui, itikurih jeung bibilintik deui.
Tadi isuk, Apa gesat-gesut dangdan sorangan, maké jas disapatu anyar nyemir. Buuk luis, minyak seungit geus sumeleber nyambuang. Proposal geus diasupkeun kana kantong. Tabuh satengah tujuh téh geus siap, kari indit. Meunang ngitung, lalampahan ka kantor téh aya tilu per opat jamna, mun metet mah nepi kana sajam leuwih. Komo poé Senén isuk-isuk. Mumuluk mah ku cai haneut gé geus cukup.
Apa geus rék sajungjungeun, hidep kalah léléda. Apa geus nungguan di tepas, hidep masih nguyek nalikeun sapatu. “Burukeun atuh! Maenya geus kelas opat nalikeun sapatu masih kudu ku kolot kénéh?! Burukeun, Apa bisi elat!” Hidep masih nguyek nalikeun sapatu. Peupeuteuyan hidep ku Apa diciwit bari tuluy disentak. “Burukeun, pan di sakola kudu upacara!” Hidep masih nguyek nalikeun sapatu.
Banget kesel, ditungguan kalah léléda, ari rék ditinggalkeun indit tiheula, Apa téh hariwang. Hariwang hidep teu tuluy asup sakola atawa kuma onam di jalanna, komo ieu kudu tumpak angkot. Témahna sendal capit digaplokkeun kana tonggong hidep. Gaplok-gaplok. Sababaraha kali. Hidep ngan eueuriheun bari tuluy nalikeun sapatu, cipanon mah can merebey.
Ari geus kitu, Apa sok tuluy inget ka indung hidep. Sok tuluy inget kana kapeurih Apa dipangnyéléwérkeun. Sok tuluy hayang beuki ngabedahkeun kaambek. Sok tuluy hayang nyarékan jeung neunggeul. Nya hidep nu jadi tunggulna, nu keur aya di hareupeun.
“Burukeeuunn!” Hidep kalah nungkup beungeut, teu nuluykeun nalikeun sapatu. Harita, Apa geus teu bisa nalikung napsu. “Oh, moal sakola sia téh?! Alus, kolot mah tisruksruk-tidungsuk néangan duit keur nyakolakeun téh.” Hidep ku Apa digusur deui ka jero kamer. Hidep roroésan ngalawan. Nepi ka baju Apa nu geus dirapih-rapih téh kusut deui. Hidep ku Apa diteunggeulan. Geus kitu, Apa kaluar ngonci hidep di jero kamer nyorangan.
Hidep ngagugutrak bari gogoakan ménta dipangmukakeun panto. Saléngkah, dua léngkah, katiluna kandeg. Apa teu bisa waka indit. Hidep beuki gogoakan, Apa-Apaan.
Napsu Apa beuki ngaberung, sieun ka kantor kabeurangan. Mun dipanggil, heug euweuh dianggap ngundurkeun diri. Piraku rék bolay tés téa mah. Apan sagalana sakitu geus ditataharkeun. Nu kabayang téh, Apa naék jabatan, kahirupan urang menyat.
Ambekan jeung hegak geus ilang wirahmana. Apa ngagidig balik deui bari ngarawél kai urut, teuing beubeulahan urut nyieun naonna mah. Konci dibuka, kai digawingkeun. Jebrod, keuna kana tarang hidep pisan. Hidep jempé, Apa jempé. Kamer réhé.
Harita, getih tuluy merebey ngabeureuman baju seragam hidep. Les inget kana samping urut ngajuru indung hidep. Apa rampohpoy.
Wilujeng wengi, anaking.
Aya mangpirang lambaran katrésna nu ngembat dina halis hidep, dina handapeun tatu nu dijieun ku Apa. Éta téh lambaran trésna Apa reujeung Ambu. Trésna nu can karuhan kapanggih deui ringkangna.
Wilujeng leleson, anaking.
Awak hidep ku Apa disimbutan, buuk hidep diusapan, taarna diambung. Mugia isuk mah hidep bisa beunta. Teu ngalemperéh siga kieu. Sing jagjag waringkas deui. Jung bisi hidep rék méngbal atawa huhujanan gé. Jung bisi hidep hayang jajan. Malah iraha waé mun hidep beunta, Apa nu baris hidep tempo téh. Apa rék tigin, nungguan hidep, ngajaga hidep. Hidep anak Apa hiji-hijina, hidep harepan Apa. Hidep téh hirupna Apa.
Di luar angin sakitu nyéotna, peuting masih ngagayuh ka subuhna. Hidep masih ngageubra. Ngan sakali-sakali ngulisik, mélététkeun panon, tuluy peureum deui. Ku Apa buru-buru diusapan, leungeun hidep teu lésot dicekelan. Apa teu wasa pama kudu leungiteun hidep.
Di kamer kontrakan nu ieu, nu ukur dicaangan bohlam lima belas watt, juru-juru rohangana asa beuki ngaheumpik kahanjakal Apa. Pulas cétna nu méh pias beuki motrét yén kanyaah Apa ka hidep téh kacida samporétna.
Anaking, mun isuk hidep beunta, Apa hayang ngahuapan hidep. Tuluy ngusapan hidep bari nginumkeun ubar. Geus kitu, hidep rék dikeukeupan, digaléntoran.
Hampura Apa, anaking!
Mujahidin, 8 Mei 2011
Kahatur “Apa”